라틴어 숫자 - 기수(Cardinals)
1) 라틴어 숫자 - 기수
기수는 1, 2, 3, 4... 등을 말한다. 첫째, 둘째, 세째 등 순서를 나타내는 서수와는 다르다.
* 숫자에 대한 설명은 글 후반부에 있음.
Arabic. Roman. Cardinals.
1. I. ūnus, ūna, ūnum (우-누스, 우-나, 우-눔~)
2. II. duo, duae, duo (두오, 두아이, 두오)
3. III. trēs, trēs, tria (뜨레-스, 뜨레-스, 뜨리아)
4. IIII or IV. quattuor (꾸아ㄸ뚜오르, 또는 꽈ㄸ뚜오르) * qu에서 u는 자음 우(w)임
5. V. quīnque (꾸인-꾸에, 또는 뀐-꿰) * quīnque에서 u의 발음은 자음 우(w)임
6. VI. sex (섺스)
7. VII. septem (세ㅃ뗌~) * -em의 발음
8. VIII. octō (옦또-)
9. VIIII or IX. novem (노웸~)
10. X. decem (데껨~)
11. XI. ūndecim (운-데낌~)
12. XII. duodecim (두오데낌~)
13. XIII. tredecim (뜨레데낌~)
14. XIIII or XIV. quattuordecim (꾸아ㄸ뚜오르데낌~)
15. XV. quīndecim (꾸인-데낌~)
16. XVI. sēdecim (세-데낌~)
17. XVII. septendecim (세ㅃ뗀데낌~)
18. XVIII. duodēvīgintī (두오데-우이-긴띠-) * vī에서 자음 우(w)임
19. XVIIII or XIX. ūndēvīgintī (운-데-우이-긴띠-)
20. XX. vīgintī (우이-긴띠- 또는 위-긴띠-)
21. XXI. vīgintī ūnus (-a, -um) or ūnus et vīgintī
22. XXII. vīgintī duo (duae) or duo et vīgintī
28. XXVIII. duodētrīgintā (두오데-뜨리-긴따-)
29. XXVIIII or XXIX. ūndētrīgintā (운-데-뜨리-긴따-)
30. XXX. trīgintā (뜨리-긴따-)
40. XXXX or XL. quadrāgintā (꾸아드라-긴따-)
50. L or ⊥. quīnquāgintā (꾸인-꾸아-긴따-) * 이하 ⊥는 생략
60. LX. sexāgintā (섺사-긴따-)
70. LXX. septuāgintā (세ㅃ뚜아-긴따-)
80. LXXX. octōgintā (옦또-긴따-)
90. LXXXX or XC. nōnāgintā (노-나-긴따-)
99. IC or LXXXXVIIII or XCIX. ūndēcentum (운-데-껜뚬~)
100. C. centum (껜뚬~)
101. CI. centum ūnus or centum et ūnus
200. CC. ducentī, ducentae, ducenta.
300. CCC. trecentī, trecentae, trecenta.
400. CCCC. quadringentī, quadringentae, quadringenta.
500. D or IↃ. quīngentī, quīngentae, quīngenta.
600. DC. sescentī, sescentae, sescenta.
700. DCC. septingentī, septingentae, septingenta.
800. DCCC. octingentī, octingentae, octingenta.
900. CM 또는 DCCCC. nōngentī, nōngentae, nōngenta.
1,000. M or ↀ or CIↃ. mīlle, 천(thousand)
2,000. MM or ↀↀ or CIↃ CIↃ. duo mīllia
5,000. V̅̅ or ↁ or IↃↃ. quīnque mīllia
10,000. X̅ or ↂ or CCIↃↃ. decem mīllia
50,000. L̅ or ↇ or IↃↃↃ. quīnquāgintā mīllia
100,000. C̅ or ↈ or CCCIↃↃↃ. centum mīllia
300,000. C̅C̅C̅. trecenta mīllia(300 x 1,000)
500,000. D̅ or IↃↃↃↃ. quīngenta mīllia(500 x 1,000)
750,000. D̅C̅C̅L̅. septingentōs quīnquāgintā mīllia, 75만을(750 x 1,000).
* septingentos (septingentī의 대격 남성 복수), septingentī 등은 격과 수에 따라 활용이 된다.
1,000,000. M̅ or CCCCIↃↃↃↃ. deciēns centēna mīllia(10x100x1,000)
* deciēns 열 번(부사), centēna 100개의(centēnus, centēna, centēnum)
2) 큰 수를 표시하는 법
큰 수는 숫자 위에 한 줄(-)을 그어 1000배의 숫자를 표시하고, 두 줄(=)을 그어 다시 1000배(100만배)의 숫자를 표시한다.
5 = V
5,000 = V̅(V자 위에 한 줄을 그어 표시). 5의 1000배
10 = X
10,000 = X̅. 10의 1000배.
L = 50
50,000 = L̅. 50의 1000배.
100 = C
100,000 = C̅. 100의 1000배
500 = D
500,000 = D̅. 500의 1000배
1,000 = M
1,000,000(백만) = M̅. 1,000의 1000배
1,000,000,000(10억) = M̅̅. 100만의 천 배(M자 위에 두 줄을 그어 표시).
2,000,000,000(20억) = M̅̅M̅̅.
3) Ↄ(뒤집힌 C)를 이용한 라틴어 큰 수의 표시
(1) 로마시대 초기에는 CIↃ(천)을 기본으로 하여 C와 Ↄ를 양쪽에 각각 추가하여 10배 단위의 수를 표시하였으며, 좌측의 C를 제거하여 500 (IↃ), 5,000 (IↃↃ), 50,000 (IↃↃↃ) 등의 숫자를 표시하였다. 이런 표기법은 에트루리아(Etruria)에서 유래하였다고 한다. 나중에는 숫자 위에 한 줄(-)이나 두 줄(=)을 그어 1000배의 숫자를 표시하는 방식을 사용하였다.
(2) '뒤집힌 C'를 아포스트로푸스(Apostrophus) C라고도 한다.
500 = IↃ 또는 D
1,000 = CIↃ 또는 ↀ 또는 M
1,500 = CIↃ IↃ 또는 MD
2,000 = CIↃ CIↃ 또는 MM
3,000 = CIↃ CIↃ CIↃ 또는 MMM
4,000 = CIↃ IↃↃ 또는 MMMM
5,000 = IↃↃ = ↁ 또는 V̅̅.
6,000 = IↃↃ CIↃ 또는 V̅̅M
7,000 = IↃↃ CIↃ CIↃ 또는 V̅̅MM
8,000 = IↃↃ CIↃ CIↃ CIↃ 또는 V̅̅MMM
9,000 = CIↃ CCIↃↃ 또는 V̅̅MMMM
10,000 = CCIↃ IↃↃ 또는 ↂ 또는 X̅
10,500 = CCIↃↃ IↃ 또는 X̅D
15,000 = CCIↃↃ IↃↃ 또는 X̅V̅̅
20,000 = CCIↃↃ CCIↃↃ 또는 X̅X̅
30,000 = CCIↃↃ CCIↃↃ CCIↃↃ
40,000 = CCIↃↃ IↃↃↃ
50,000 = IↃↃↃ 또는 L̅
60,000 = IↃↃↃ CCIↃↃ 또는 L̅X̅
70,000 = IↃↃↃ CCIↃↃ CCIↃↃ
80,000 = IↃↃↃ CCIↃↃ CCIↃↃ CCIↃↃ
90,000 = CCIↃↃ CCCIↃↃↃ
100,000 = CCCIↃↃↃ 또는 C̅
100,500 = CCCIↃↃↃ IↃ
105,000 = CCCIↃↃↃ IↃↃ
150,000 = CCCIↃↃↃ IↃↃↃ
200,000 = CCCIↃↃↃ CCCIↃↃↃ
500,000 = IↃↃↃↃ 또는 D̅.
600,000 = IↃↃↃↃ CCCIↃↃↃ CCCIↃↃↃ 또는 D̅C̅
1,000,000 = CCCCIↃↃↃↃ 또는 冈 또는 M̅.
1,000,500 = CCCCIↃↃↃↃ IↃ
1,005,000 = CCCCIↃↃↃↃ IↃↃ
1,050,000 = CCCCIↃↃↃↃ IↃↃↃ
1,500,000 = CCCCIↃↃↃↃ IↃↃↃↃ
어떤 숫자의 10만배(x100,000)를 나타내기 위해서 로마인들은 ㄇ를 사용하기도 하였다. 만약 백만(1,000,000)을 표시하려면 CCCCIↃↃↃↃ 대신에 X가 10이므로 冈라고 쓰는 것을 말한다.
만약 2억을 표시하려면 ㄇ속에 CIↃ CIↃ을 써넣으면 된다. 아래는 백만 단위 이상의 숫자를 표시한 예이다.
출처 : The Universal History Of Numbers 199쪽
위 사진의 숫자 설명 - CIↃIↃCXXX(1630) ; CIↃ = 1000, IↃ = 500, C = 100, XXX = 30
* 라틴어에서 큰 수를 표시할 때는 표기 방법이 서로 다를 수 있다.
예를 들어 4000은 다음과 같이 여러가지로 표시할 수 있다.
MV̅̅ (M = 1,000, V̅̅ = 5,000) '5000-1000'
MMMM(4개의 1000)
I̅V̅ (IV의 1000배)
4) 라틴어 숫자(Numeri Cardinales, 기수) 익히기
1. I. ūnus, ūna, ūnum
2. II. duo, duae, duo
3. III. trēs, trēs, tria
4. IIII or IV. quattuor
5. V. quīnque
6. VI. sex
7. VII. septem
8. VIII. octō
9. VIIII or IX. novem
10. X. decem
11. XI. ūndecim
12. XII. duodecim
13. XIII. tredecim
14. XIIII or XIV. quattuordecim
15. XV. quīndecim
16. XVI. sēdecim
17. XVII. septendecim
18. XVIII. duodēvīgintī
19. XVIIII or XIX. ūndēvīgintī
20. XX. vīgintī
21. XXI. vīgintī ūnus (-a, -um) or ūnus et vīgintī
22. XXII. vīgintī duo (duae) or duo et vīgintī
23. XXIII. vīgintī trēs (tria)
24. XXIV. vīgintī quattuor
25. XXV. vīgintī quīnque
26. XXVI. vīgintī sex
27. XXVII. vīgintī septem
28. XXVIII. duodētrīgintā
29. XXVIIII or XXIX. ūndētrīgintā
30. XXX. trīgintā
31. XXXI. trīgintā ūnus (-a, -um)
32. XXXII. trīgintā duo (duae)
33. XXXIII. trīgintā trēs (tria)
34. XXXIV. trīgintā quattuor
35. XXXV. trīgintā quīnque
36. XXXVI. trīgintā sex
37. XXXVII. trīgintā septem
38. XXXVIII. duodēquadrāgintā
39. XXXIX. ūndēquadrāgintā
40. XL or XXXX. quadrāgintā
41. XLI. quadrāgintā ūnus (-a, -um)
42. XLII. quadrāgintā duo (duae)
43. XLIII. quadrāgintā trēs (tria)
44. XLIV. quadrāgintā quattuor
45. XLV. quadrāgintā quīnque
46. XLVI. quadrāgintā sex
47. XLVII. quadrāgintā septem
48. XLVIII. duodēquīnquāgintā
49. XLIX. ūndēquīnquāgintā
50. L. quīnquāgintā
51. LI. quīnquāgintā ūnus (-a, -um)
52. LII. quīnquāgintā duo (duae)
53. LIII. quīnquāgintā trēs (tria)
54. LIV. quīnquāgintā quattuor
55. LV. quīnquāgintā quīnque
56. LVI. quīnquāgintā sex
57. LVII. quīnquāgintā septem
58. LVIII. duodēsexāgintā
59. LIX. ūndēsexāgintā
60. LX. sexāgintā
61. LXI. sexāgintā ūnus (-a, -um)
62. LXII. sexāgintā duo (duae)
63. LXIII. sexāgintā trēs (tria)
64. LXIV. sexāgintā quattuor
65. LXV. sexāgintā quīnque
66. LXVI. sexāgintā sex
67. LXVII. sexāgintā septem
68. LXVIII. duodēseptuāgintā
69. LXIX. ūndēseptuāgintā
70. LXX. septuāgintā
71. LXXI. septuāgintā ūnus (-a, -um)
72. LXXII. septuāgintā duo (duae)
73. LXXIII. septuāgintā trēs (tria)
74. LXXIV. septuāgintā quattuor
75. LXXV. septuāgintā quīnque
76. LXXVI. septuāgintā sex
77. LXXVII. septuāgintā septem
78. LXXVIII. duodēoctōgintā
79. LXXIX. ūndēoctōgintā
80. LXXX. octōgintā
81. LXXXI. octōgintā ūnus (-a, -um)
82. LXXXII. octōgintā duo (duae)
83. LXXXIII. octōgintā trēs (tria)
84. LXXXIV. octōgintā quattuor
85. LXXXV. octōgintā quīnque
86. LXXXVI. octōgintā sex
87. LXXXVII. octōgintā septem
88. LXXXVIII. duodēnōnāgintā
89. LXXXIX. ūndēnōnāgintā
90. XC. nōnāgintā
91. XCI. nōnāgintā ūnus (-a, -um)
92. XCII. nōnāgintā duo (duae)
93. XCIII. nōnāgintā trēs (tria)
94. XCIV. nōnāgintā quattuor
95. XCV. nōnāgintā quīnque
96. XCVI. nōnāgintā sex
97. XCVII. nōnāgintā septem
98. XCVIII. duodēcentum
99. XCIX. ūndēcentum
100. C. centum, one hundred
101. CI. centum ūnus (-a, -um)
102. CII. centum duo (duae)
103. CIII. centum trēs (tria)
104. CIV. centum quattuor
110. CX. centum decem
119. CXIX. centum ūndēvīgintī
120. CXX. centum vīgintī
130. CXXX. centum trīgintā
140. CXL. centum quadrāgintā
199. CXCIX. ūndēducentī (-ae, -a)
200. CC. ducentī (-ae, -a)
300. CCC. trecentī (-ae, -a)
400. CCCC. quadringentī (-ae, -a)
500. D. quīngentī (-ae, -a)
600. DC. sescentī (-ae, -a)
700. DCC. septingentī (-ae, -a)
800. DCCC. octingentī (-ae, -a)
900. DCCCC. nōngentī (-ae, -a)
999. CMXCIX or IM. ūndēmīlle
1,000. M. mīlle, thousand
2,000. MM. duo mīllia
3,000. MMM. tria mīllia
5,000. IↃↃ 또는 V̅. quīnque mīllia
10,000. CCIↃↃ 또는 X̅. decem mīllia
50,000. IↃↃↃ 또는 L̅. quīnquāgintā mīllia
100,000. CCCIↃↃↃ 또는 C̅. centum mīllia
1,000,000. CCCCIↃↃↃↃ 또는 M̄. deciēns centēna mīllia
5) 기수에 대한 설명
(1) 라틴어 숫자에 사용되는 문자
라틴어에서는 숫자표시를 위해 기본적으로 I, V, X, L, C, D, M 등 7개의 문자를 이용한다.
숫자 각각이 나타내는 수의 크기를 아라비아 숫자로 표기하면 다음과 같다.
I = 1
V = 5
X = 10
L = 50
C = 100
D = 500
M = 1000
(2) 삭감방식(subtraction)의 표기법
삭감방식의 표기법이란, 예를 들어 9를 표기할 때 5+4로 하지 않고, 10-1로 표기하는 것을 말한다. 로마시대에는 IV(4) IX(9) XIV(14) XVIX(19) XXIV(24) XXIX(29) 등과 같은 삭감방식의 표기는 덜 일반적이었고 사적인 문서에서 주로 쓰였다.
공식적인 문서에서는 IIII, VIIII, XVIIII, XXIIII, XXVIIII 등등이 일반적으로 쓰였다. 지금도 시계 등에서는 IV 대신 IIII를 쓰는 경우도 있다.
현재는 삭감방식의 표기가 더 간결하여 더 널리 쓰인다.
(3) 라틴어 숫자 표기법의 변천과정
로마시대 초기에는 1,000 이상의 큰 수는 원에 수직선을 그은 다음 원을 겹쳐 그리거나 쪼개는 방식으로 수를 표시하였다. 그 이후 기본적인 숫자를 나타내는 알파벳 문자 위에 한 줄이나 두 줄을 그어 1,000배의 숫자를 표시하였고, 나중에는 라틴어 알파벳을 다양하게 이용한 것으로 보인다.
(4) 기수 1-100사이에서는 1, 2, 3만 활용이 된다.
4부터 100까지의 수는 활용되지 않는다.
가. ūnus의 단수 변화
나. ūnus의 복수 변화
다. duo의 변화
라. trēs의 변화.
예)
duo et trēs sunt quīnque.
2 더하기 3은 5이다.
omnēs ūnius aestimēmus assis (Catullus)
전체를 하나의 동전으로 평가하자.
'let us value them (at the value) of a single as!'
* ūnius는 속격
duo ex tribus fīliīs (Curtius)
3명의 아들 중에서 2명.
'two of his three sons'
* tribus는 여격. duo는 주격.
dīvidunt tōtam rem in duās partīs (Cicero)
그들은 전체를 두 개의 부분으로 나눈다.
'they divide the whole thing into two parts'
*duās는 여성, 대격.
(5) 100에서 900까지 수 중 100의 배수가 되는 기수들은 형용사의 복수처럼 활용된다.
200. CC. ducentī(두껜띠-), ducentae, ducenta
300. CCC. trecentī(뜨레껜띠-), trecentae, trecenta
400. CCCC. quadringentī(꾸아드링겐띠-), quadringentae, quadringenta
500. D. quīngentī(꾸인-겐띠-), quīngentae, quīngenta
600. DC. sescentī(세스껜띠-), sescentae, sescenta
700. DCC. septingentī(세ㅃ띵겐띠-), septingentae, septingenta
800. DCCC. octingentī(옦띵겐띠-), octingentae, octingenta
900. DCCCC. nōngentī(농-겐띠-), nōngentae, nōngenta
예) 200 = ducentī, -ae, -a
(5) 1,000은 복수의 경우에만 활용(중성)된다.
예)
dā mī bāsia mīlle, deinde centum (Catullus)
나에게 천 번의 키스를 다오, 이어서 백 번
'give me a thousand kisses, then a hundred'
*mīlle 단수(불변)
decem mīlia virōrum
만명의 남자들.
10,000 men
*mīllia는 복수
mīlle virī
천명의 남자
1,000 men
*mīlle 단수(불변)
mīllia aliquantō plūra quam trecenta (Augustus)
300개의 1000을 초과하는(30만을 웃도는)
'slightly more than 300,000'
*mīllia는 복수
cum sex mīlibus equitum (Curtius)
6천명의 기수(기마병)와 함께
'accompanied by six thousand(s) (of) cavalrymen'
*mīlibus는 복수. equitum ; 기수, 기마병.
quīcumque tē angariāverit mīlle passūs, vāde cum illō et alia duo (Vulgate Bible)
누구든 당신에게 천 보를 걷게하는 사람이 있다면, 그와 함께 2,000 보를 더 걸어라.
'whoever compels you to walk a mile, go with him another two'
vāde ; vādō(가다)의 현재 능동태 명령법 2인칭 단수형
non longius ab oppidō X mīlibus (Caesar)
그 도시로부터 10마일이 못 되는 거리
'not further than 10 miles from the town'
X mīlibus ; 10개의 마일(mīlibus, 복수, 탈격)
(6) 4. 44. 444. ...... 44,444,444,444(4백4십4억 4천4백4십4만 4천4백4십4). 읽기.
'라틴어 어휘 > 라틴어 숫자 정리' 카테고리의 다른 글
| 라틴어 숫자 - 서수(Ordinals) (0) | 2020.09.26 |
|---|---|
| 라틴어 숫자 - 숫자 부사(Numeral Adverbs) (0) | 2020.09.23 |
| 라틴어 숫자 - 분배사(Distributives) (0) | 2020.09.08 |
댓글